Matematik dünyasına ışık tutan bilim adamlarını yakından tanımaya devam ediyoruz. Bu ay konuğumuz Orta Asya’dan bir dahi, Biruni…
973 yılında günümüzde Özbekistan sınırları içerisinde olan Kas’da dünyaya gelen Ahmed El-Biruni, pek çok bilim dalıyla ilgilendi ve çalışmalar yaptı. Zamanın dahilerinden kabul edilen Biruni, küçük yaşta keşfedildi, sarayda matematik ve astronomi eğitimi aldı ve ilk eserini 17 yaşında yazdı. Dönemin siyasi olayları sebebiyle yaşadığı yerden ayrılmak durumda kaldı fakat gittiği her yerde yeni şeyler öğrenerek çalışmalarına devam etti. 1071’de Gazneli Mahmut’un himayesine girdi. Gazneli Mahmut’un seferlerine katılarak Hindistan’a gitti. Burada yeni diller öğrenerek, Hint kültürü üzerine çalışmalar yaptı.
Hayatı boyunca yaklaşık 180 eser yazan Biruni’nin eserlerinin çoğu, astronomi ve matematik alanındadır.
Biruni’nin yazım dilinin ağır olması eserlerinin Latinceye çevrilememesine ve günümüze ulaşamamasına sebep olmuştur. 19. yüzyılda Biruni’nin eserlerine olan ilgi artınca bu eserler farklı dillere çevrilmeye başlanmıştır.
Biruni’nin matematik dünyasına en büyük katkılarından biri trigonometri alanında oldu. Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapı bir birim olarak kabul ederek, bilinen sinüs, kosinüs fonksiyonlarına sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını da ekledi. En bilinen çalışmalarından birini yine trigonometriden faydalanarak yapan Biruni, dünyanın yarıçapını gerçeğe çok yakın bir şekilde bulmuştu. Bunun için yaşadığı yerde bulunan bir dağa çıkması gerekmişti…
Astronomi kadar jeoloji, coğrafya ve fizik alanına da ilgili olan Biruni, dünyanın yuvarlak olduğunu, kendi etrafında döndüğünü bu sebeple dünyanın bir çekim gücünün olması gerektiğini de Newton’dan çok daha önce keşfetmişti.
Çalışmaları pek çok bilim adamı ve yönetici tarafından takdir gören Biruni, eserleri için kendisine gelen hediyeleri geri çevirmiş ve bunun bilim tutkusunun önüne geçebileceğini düşünmüştü. Onun için önemli olan her zaman bilim olmuştu.
Bu ayki konuğumuz Orta Asya’nın yıldızlarından biriydi. Biruni’nin çalışmaları uzun zamandır pek çok bilim adamına ilham oldu. Tek bir alanda çalışmakla yetinmemiş, merakını gidermek için farklı alanların peşinden koşmuş Biruni, içimizden biriydi… Tutkularımızı takip eder ve onlar için çalışmaya devam edersek onun gibi bir yıldız olabiliriz.
Gelecek ay başka bir yıldızı daha birlikte tanıyacağız. Seni burada bekliyor olacağım. Yeniden görüşünceye dek, sağlıkla kal!