Ülkemizde spor yapmak alışkanlık haline gelmemiştir ve çoğu zaman ebeveynler tarafından akademik performansı engelleyen bir uğraş olarak görülmektedir. Spor yapmak zaman kaybı değildir. Çocuğunuz bunu arkadaşıyla sokakta top oynayarak yapıyor olsa bile boşa vakit geçirmiyor, bundan emin olabilirsiniz. Çünkü bu sırada fiziksel (bedensel), zihinsel, duygusal, sosyal ve psikolojik olarak gelişiyor. Aslında gün geçtikçe bahsetmiş olduğum ‘sokakta top oynayan çocuk’ neslinin tükenen türler arasına girmeye aday olduğunu düşünüyorum. Günümüzde teknolojik gelişmelere bağlı olarak giderek daha hareketsiz bir yaşam tarzı benimsenmektedir. Bu yaşam tarzının etkilediği yaş gruplarından birisi de çocuklardır. Özellikle de bizleri evlere kapanmaya mecbur eden pandemi koşulları çocukların, çocuk gelişimine birçok olumlu etkisi olan sokak oyun ve sporlarının yerine dijital oyun ve sporları daha fazla tercih etmesi ve daha fazla vakit geçirmesine neden olarak bu gidişatı daha da hızlandırdı maalesef.
Spor yapma çocuklara ne kazandırır?
Hareket bir çocuğun bedensel gelişimi için çok önemlidir. Çocukluk döneminde fiziksel aktivitelere katılımın büyüme ve gelişmenin daha iyi olması, aktif yaşam biçimi kazandırılması, aşırı kilo alımının önlenmesi, ileride oluşabilecek hastalık risklerini azaltma gibi olumlu birçok etkileri bulunmaktadır. Bu yazıda sporun çocuk gelişimi üzerindeki bu etkilerinden bahsedeceğim.
Sporun çocuk gelişimindeki faydalarını fiziksel (bedensel), zihinsel, sosyal, duygusal ve psikolojik gelişime faydaları şeklinde sınıflandırabiliriz.
Çocukların fiziksel gelişiminde psiko motor gelişimi önemlilik arz eder. Psiko-motor gelişim fiziksel büyüme ve gelişme ile birlikte beyin omurilik gelişimi sonucu organizmanın isteme bağlı olarak hareketlilik kazanmasıdır. Oyun, spor gibi fiziksel aktivitelerle çocuk motor tepkilerini deneyimleyerek akıcı ve doğru motor becerileri öğrenir. Çocuk böylece yaptığı bu aktivitelerle kendi bedeninin dünya üzerindeki etkisini ve kontrolünü, hareket kabiliyetini anlama ve değerlendirmeyi öğrenmektedir. Yine fiziksel yeteneklerinin gelişimi, fiziksel uygunluk sağlaması, kemik yoğunluğunun artırılması ve aşırı kilo alımının (obezitenin) önlenmesi böylelikle de ileride oluşabilecek hastalık risklerini azaltması, sporun diğer fiziksel faydaları olarak sayılabilir.
Çocuk oyun ve spor faaliyeti içinde mantık yürütmeyi, muhakeme becerisini, sebep-sonuç ilişkisi kurmayı, seçim yapmayı, daha kapsamlı bakış açıları geliştirmeyi, sorunlara farklı yönlerden yaklaşmayı, otokontrolü, odaklanmayı (konsantrasyonu), hızlı ve doğru çözümler üretmeyi, zaman yönetimi becerisini öğrenmektedir. Her spor dalının, kendi içinde barındırdığı antrenman yapmak, zamanında oyuna başlamak gibi çeşitli kurallar, düzenlemeler ve uygulamalar; aslında disiplin sistemini ve sorumluluk bilincini yaşantısal olarak çocuğunuza sunar. Yenilgiyle, rekabetle baş etme, tekrar deneme, belli bir amaca yönelme, hedefe ilerleme gibi durumlar çocuğunuzun tüm hayat kalitesini etkileyecek davranışlar kazanmasını sağlayarak ileride yetişkin bir birey olduğunda, hayatında kullanacağı önemli ve gerekli yetileri deneyimleme olanağı sunar.
Sportif oyunlar çocuklara arkadaş edinme olanağı sağlar. Bir ekibin üyesi olmak çocuğa yardımlaşmayı, beraber çalışmayı, diğer ekip elemanlarına ve oyun düzenine saygılı olmayı, iş birliği yapmayı, yardımlaşmayı, sorumluluk almayı, liderlik yapmayı, paylaşmayı ve sosyal sorunları uygun yollarla çözmeyi öğretmektedir. Sportif faaliyetler, böylece çocuğun sosyal hayatta en çok ihtiyacı olan iletişim kurma becerilerini arttırır.
Çalışmalar spor yapanların yapmayanlara göre daha dışa dönük ve duygusal olarak dengeli olduklarını göstermiştir. Yine spor çocuklarda özgüven gelişimi, öfke kontrolü, rekabet duygusu gibi birçok emosyonel durumun gelişiminde etkilidir.
Spor yapan biri endorfin salgıladığı için bu kişinin stresinin azalmasını ve rahatlamasını sağlayarak stresle baş edebilme yeteneğini kazandırır. Spor kişinin bedenini ve kendini umursamasını, kendine verdiği değeri ve benlik saygısını artırmaktadır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile ilgili semptomların spor egzersizleriyle azalabildiği gösterilmiştir. Spor çocuğunuzun toplum içindeki kabulünü artırır, iyi hissetmesini destekler, kötü alışkanlıklardan uzak durmasına yardımcı olur.
Ergenlik, bireyin bedensel, ruhsal ve toplumsal dönüşümler yaşadığı, bir gruba ait olma duygusunun güçlü olduğu, büyüme ve gelişmenin hızlı hareket ettiği zorlu bir süreçtir. Bireyselleşme ve kimlik oluşumunu sağlayacak bu değişiklikler ergenin bedenini ve ruhsallığını yorar. Bu durumla baş etmeye çalışan ergen, bu dönemde, kendini ifade edebilmek için sıklıkla bedenini kullanır. Spor, işte tam da bu noktada, ergenlikle artan beden enerjisinin, duygusal ve sosyal uyum zorluklarının en iyi yöneltileceği alandır. Spor gençlerin temel gereksinimlerine doyum sağlayacak önemli bir etkinlik alanıdır. Spor faaliyetleri ergenin bireyselliğini ortaya koyabileceği, sosyal ortam edinebileceği, iletişim becerilerini geliştirebileceği, beden algısını verimli bir yönde kullanıp benlik saygısına ve kimlik gelişimine katkıda bulunabileceği önemli bir ortam sunmaktadır. Bu ortam sayesinde genç kendisini, gücünü, yeteneklerini tanıyacak, sınayacak ve geliştirecektir. Yarışma, kazanma, kaybetme gibi konularda baş etme yolları arayacaktır. Bir gruba ait olma ve paylaşma duygularını yaşayabileceği sağlıklı bir ortam bulacak, sağlıklı özdeşim nesneleri bulma olasılığı artacaktır. Ancak bu dönemde bireylerde artan bağımsız olma isteğinin yanı sıra tecrübe azlığı nedeniyle maceraya yönelik riskli aktivitelere ilgilerinin arttığını da unutmamak gerekir. Bu nedenle çocuğunuzun hangi sporu yapacağı önemlidir.
