“Diyalektiğin Mucidi”
Matematik dünyasının yıldızlarıyla tanışmaya hız kesmeden devam ediyoruz. Bu ay konuğumuz yine çok özel. Elealı Zenon!
MÖ 495’te dünyaya gelen ve ünlü bir filozof tarafından evlat edinilen Zenon, matematiğin mantık alanı ile ilgilenmekteydi. Düşünce okuluna alınan ve bir filozof olarak yetişen Zenon, günümüzde karşıtlıkları kullanarak akıl yürütmek anlamına gelen “diyalektiğin” de mucidi olarak kabul edilmektedir. Zenon’un temel düşüncesi ise dünyanın akıl yürütme, mantık ve matematik ile anlaşılacağıydı.
40 yaşında yolu Atina’ya düşen Zenon burada Sokrates’le tanışmıştır. Atina’da yaşadığı dönemde ise aktif olarak siyasetle de uğraşmıştır ve bu uğraşı onun ölümüne sebep olmuştur. Zenon’un bütün çalışmaları, evrendeki hiçbir şeyin bölünemeyeceği, hareket ve zaman kavramının aslında var olmadığıyla ilgilidir. Kulağa çılgınca geliyor değil mi? Ama bu çalışmalar, başka matematikçilerin farklı düşünmelerini sağlamış ve matematikte büyük keşiflerin yapılmasına yol açmıştır.
Bir mantık ustası olan Zenon, matematik ve felsefe dünyasında meşhur olan paradoksları ile bilinir. Eserleri günümüze ulaşamamış olsa da çalışmalarına aynı dönemde yaşamış diğer matematikçilerin eserlerinde rastlanmıştır. Zenon’un meşhur paradokslarından bahsetmeden önce, sana paradoksun ne demek olduğundan bahsetmek istiyorum.
Paradoks, bir problemin içindeki çelişkiyi veya ikilemi ifade eder. Sonuca ulaşmaya çalışırken kullanılan her yol, hem doğru hem de yanlış gibi gözükür. Doğru bir cevabı yoktur; fakat aklımızın sınırlarını zorlamamıza ve farklı şekillerde düşünmemize yardımcı olur.
Aşil ve Kaplumbağa Paradoksu
Gelelim Zenon’un paradokslarından en meşhur olanına: “Aşil ve Kaplumbağa” Aşil, Yunan Mitolojisi’nde çok hızlı koşmasıyla bilinen bir kahramandır. Bir gün Aşil ve kaplumbağa yarış yapmaya karar verir, Aşil’in kendine olan güveni tamdır ve kaplumbağaya avans vermenin sorun olmayacağını düşünür. Kaplumbağa önde, Aşil arkada, yarış başlar… Zenon’a göre Aşil ne kadar hızlı koşarsa koşsun kaplumbağaya yetişemeyecektir.
Peki sence Aşil, kaplumbağaya yetişebilir mi? Sonsuzluk kavramından haberdar olmayan Yunanlılar için bu paradoks çözümsüz kaldı tabii ki ama günümüz matematik bilgileri ile Aşil’in kaplumbağayı yakalayacağını ispatlamak çok kolay! Evet, elbette Aşil kaplumbağayı yakalayacak ve bu paradoks çözülmüş olacak!
Zenon’un bu paradoksu tasarlamasının sebebi ne olabilir? Gerçekten Aşil’in kaplumbağaya yetişemeyeceğini mi düşünmüştü yoksa anlatmak istediği başka bir şey mi vardı?
Farklı Olmaktan Korkma
Elealı Zenon, içimizden biriydi… Herkes gibi düşünmediği ve farklı olmaktan korkmadığı için matematik dünyası onu hala hatırlıyor, paradoksları üzerinde hala çalışmalar yapılıyor. Zenon, çalışmaları diğer matematikçiler tarafından anlaşılmasa da pes etmedi ve çalışmaya devam etti. Artık Zenon’u daha iyi tanıyorsun. Onun cesaretinden ve çalışma azminden ilham alabilirsin! Herkes gibi düşünmek zorunda değilsin, farklı olmaktan korkma!
Bu ay konuğumuz Elealı Zenon idi. Gelecek ayki konuğumuzu ben de senin kadar merak ediyorum. Bakalım yolumuz hangi matematikçiyle çakışacak. Gelecek ay benimle burada buluşmayı unutma, seni bekliyor olacağım!
Sağlıkla kal!
